پهنه بندی شهر تهران به‌منظور استقرار بهینه بیمارستان ها در شرایط عادی و بحران (زلزله)

مقدمه: در میان حوادث و بلایای طبیعی، زلزله، به دلیل غیرقابل پیش بینی بودن، یکی از مخرب‌ترین این بلایا به شمار می¬رود. شهر تهران با جمعیتی در حدود 8/7 میلیون نفر دارای توان لرزه‌ای بالا و با گسل‌‌های فعال و متعدد است. یکی از کاربری¬های مؤثر در کاهش آسیب¬های ناشی از زلزله، بیمارستان¬ها می¬باشند. بیمارستان¬ها مشکلات متعددی در زمینه موقعیت و مکان قرارگیری¬شان دارند که می¬تواند در شرایط بحران نقش مهم و حیاتی این مراکز را کاهش دهد. تاکنون مطالعات انجام شده در ارتباط با بیمارستان¬ها در شرایط زلزله جامع نبوده و هر یک از آنها به بررسی بخشی از مسائل آن پرداخته¬اند. لذا در این مقاله، تمامی معیارهای تعیین کننده در مکان‌یابی بیمارستان¬ها در شرایط عادی و بحران (زلزله) مشخص و سپس این معیارها با یکدیگر تلفیق و پهنه-های مناسب برای استقرار این کاربری حساس و مهم تعیین شده¬اند. نتایج حاصل از این تلفیق با وضع موجود بیمارستان¬ها مقایسه و شرایط هریک از بیمارستان¬ها برای رویارویی با زلزله مشخص شده است. روش¬ها: این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. روش جمع¬آوری داده¬ها اسنادی و کتابخانه¬ای می¬باشد. روش تجزیه و تحلیل داده¬ها برای وزن¬دهی به معیارها فرآیند تحلیل سلسله¬ مراتبی (AHP) و ابزار تحلیل، GIS و نوار ابزار تحلیل فضایی است. یافته¬ها: یافته¬های پ‍ژوهش شامل تعیین پهنه¬های مناسب برای استقرار بیمارستان¬های شهر تهران، با توجه به معیارهای هم¬جواری، مکانی و دسترسی در شرایط عادی و بحران و همچنین تحلیل بیمارستان¬ها براساس این پهنه‌ها می‌باشد. نتیجه¬گیری: نتایج نشان می¬دهد نزدیک به نیمی از بیمارستان¬های تهران در پهنه¬های نامناسب مکان¬یابی شده-اند که در صورت عدم مقاوم سازی نمی¬توانند نقش حیاتی خود را در زمان بحران ایفا نمایند. بر این اساس، بیمارستان‌ها می¬بایست متناسب با وضعیت پهنه¬ای که در آن واقع شده¬اند، تجهیز و در برابر زلزله مقاوم گردند.